هنر خوب صحبت کردن

واضح است که صحبت با یک کودک همانند صحبت با یک فرد سالخورده نیست. هنگام صحبت کردن با یک همکار صمیمی از کلمات خاصی استفاده می کنم که در صحبت با رئیس سازمان هیچگاه از آن واژه ها استفاده نمی کنیم. پس فن بیان ، در حقیقت انتخاب رویکرد ما برای برقراری ارتباط با دیگران است؛ چراکه ما با افراد مختلف یکسان صحبت نمی کنیم.

می توانیم توانایی صحبت کردن را فن بیان بنامیم. فن بیان خوب یک مهارت است که با تمرین به دست می آید.

صدا و بیان انسان محصول عوامل مختلف فیزیولوژیک مانند “چگونگی اندام های تنفسی و گفتاری” ،  عوامل روانشناختی مانند “شخصیت ” و عوامل اجتماعی مانند ” آموزش و پرورش و پایگاه اجتماعی” است .

فن بیان فقط به پرورش صدا و بیان و کار فنی و فیزیکی ختم نمی شود . بیان خوب ، با دانش ما از زبان و نیز با آگاهی ما نسبت به آنچه که “بیانش می کنیم” ارتباطی تنگاتنگ دارد .

گوینده ی کلام ، مخاطب ، موضوع گفتگو، هدف گفتگو و زمینه و فرهنگی که یک بحث در قالب آن شکل می‌گیرد؛ همه از عوامل تأثیرگذار در فن بیان به شمار می رود.

گاهی افراد این تصور اشتباه را دارند که فن بیان خوب فقط برای یک سخنران یا یک گوینده ضروری است و یا اینکه یادگیری فن بیان برای یک سن خاص مناسب است .

اما باید توجه کنیم که فن بیان مختص به یک قشر یا افرادی با یک جایگاه اجتماعی خاص نیست و برای همه کاربردی و ضروری است.

صحبت در جمع خانوادگی و دوستانه ، سخنرانی در جلسات رسمی ، صحبت کردن یک معلم یا استاد دانشگاه سر کلاس ، صحبت با همسر و فرزندان ، صحبت کردن یک کارمند با مشتری یا با مدیر خود در سازمان ،گپ و گفت با یک مسافر در اتوبوس و مترو و هزاران مثال دیگر می توان گفت که در آنها به ” فن بیان خوب ” نیازمندیم.

برای داشتن فن بیان خوب باید دارای «گوش خوب » بود . مفهوم داشتن گوش خوب آن است که باید به شنیدن – و درست شنیدن – صدای خود و دیگران و صداهای اطرافمان عادت کنیم.

دقت و توجه نسبت به صدای خود و صدای محیط، امکان داشتن یک گوش خوب را می دهد.

برای فن بیان خوب داشتن و روان صحبت کردن با دیگران، سعی کنید اعتماد به نفس خو د را بالا ببرید که لازمه آن تسلط داشتن بر موضوع سخن است.
در برابر هر ذهنیتی که به شما ناتوانی را القا می کند ایستادگی کنید.خود را مسلط و توانا بشمارید و همین اوصاف را به خود تلقین کنید و با خود بگوئید من توانا، قادر، مسلط بر خود، سخنرانی ماهر و زبر دست هستم و تحت تأثیر جو و محیط و ایرادات دیگران و حتی مزاحمت های شنوندگان قرار نمی گیرم .

برایان تریسی (Brian Tracy) سخنران برجسته و نویسنده مشهور  در کتاب ” حرف بزن تا برنده شوی” (Speak to Win) مرحله به مرحله به شما نشان می‌دهد که چگونه شهامت، اعتماد به نفس و کارایی‌تان را افزایش دهید تا در هر شرایطی در سخنرانی موفق باشید.

توانایی شما در صحبت کردن با مخاطبان برای موفقیت‌تان ضروری است. خوب صحبت کردن احترام و توجه دیگران را به دنبال دارد، به ارزش شما در جمع می‌افزاید و توجه افرادی را که می‌توانند به شما کمک و دریچه‌هایی به روی‌تان باز کنند، جلب می‌کند. توانایی خوب صحبت کردن، به دیگران ثابت می‌کند که شما با استعدادتر و باهوش‌تر از کسانی هستید که نمی‌توانند به خوبی شما صحبت کنند.

یکی از گرانبهاترین مهارت‌های شما توانایی خوب فکر کردن و بیان واضح منظورتان است. این مهارت بیش از هر مهارت دیگری به کسب منافع بیشتر و پیشرفت شما کمک می‌کند. به علاوه، تنها راه نشان دادن تسلط به یک موضوع، ابراز واضح افکار و ایده‌ها به صورت شفاهی و کتبی است. وقتی شما خوب صحبت می‌کنید مردم می‌گویند: “او می‌داند درباره چه چیزی صحبت می‌کند.”

خوب صحبت کردن در جمع در تمام مراحل زندگی به شما کمک می‌کند؛ اما یادگیری خوب صحبت کردن با دیگران دلیل مهم‌تری دارد.

روان‌شناسان می‌گویند سطح اعتماد به نفس، یا این که “چقدر خود را دوست بداریم “، کیفیت زندگی درونی و بیرونی را تا حد زیادی تعیین می‌کند.

هرچه بهتر و ترغیب کننده‌تر صحبت کنید، خودتان را بیشتر دوست خواهید داشت. هرچه خودتان را بیشتر دوست بدارید در روابط‌تان با دیگران، خوش‌بین‌تر و خوش رفتارتر و در تمام کارهایی که انجام می‌دهید سالم‌تر و خوشحال‌تر خواهید بود.

مطالعه و فن بیان رابطه متقابل دارند. از یک سو مطالعه سبب افزایش آگاهی ما از موضوع می شود و این تسلط بیشتر ما را در سخنرانی به همراه دارد. همچنین مطالعه باعث افزایش دایره واژگان ما می شود و آن هم یکی از عوامل موثر در فن بیان است.

از سوی دیگر بهبود فن بیان و افزایش مهارت های کلامی، مطالعه را برای ما شیرین‌تر و جذاب‌تر می‌کند.

کسی که به دنیای کلام و کلمات عشق نمی‌ورزد و با آن بیگانه است، احتمالاً جز در صورت نیاز و اجبار، به سراغ کتاب و نوشته، نخواهد رفت.

هر واژه‌ی جدیدی که می‌آموزیم و به کار می‌بریم (یا از فرهنگ و زبان دیگری وام می‌‌گیریم) جهان ما را کمی بزرگ‌تر می‌کند.

تنوع کلمات و گستردگی دایره واژه‌ها می‌تواند به ما کمک کند تا دنیا را بهتر ببینیم و عمیق‌تر تجربه کنیم.

همه ما حرف‌ها و تجربه‌های زیادی داریم که دوست داریم آنها را بنویسیم و ثبت کنیم. فن بیان خوب و افزایش مهارت های کلامی می‌تواند قدرت نوشتن ما را نیز بهتر کند.

سخن از کتاب و کتابخوانی به میان آمد. برای بهبود فن بیان مطالعه این کتابها را پیشنهاد می کنم :

” قدرت بیان : حرف بزن تا برنده شوی” ، نویسنده : برایان تریسی ، ترجمه‌ی پروین آقایی

– ” سخن و سخنوری ” مرحوم آقای فلسفی

– “آیین‌ سخنوری‌” نوشته محمدعلى‌ فروغى‌

– ” اصول سخنرانی و فن بیان به روش TED ” نوشته کریس اندرسون مدیرعامل TED مترجم سرود آتشی

–     کتاب ” چرا باید زیادتر حرف بزنیم؟ ” نوشته شاهین کلانتری

فن بیان و سخنوری فقط برای زیباترکردن سخنرانی نیست. بلکه یکی ازمهم‌ترین نقش‌های تسلط کلامی در سخنرانی، کاهش استرس و مدیریت آن است.

کسی که در فن بیان و مهارت های کلامی ضعیف است، بخش قابل توجهی از انرژی خود را صرف جستجوی کلمه‌ها و ساختن جمله‌ها می‌کند و ذهنش برای مدیریت فضای جلسه و سخنرانی، توان و تمرکز کافی نخواهد داشت. به همین علت، احساس می‌کند که استرس زیادی دارد.

اما بهبود فن بیان و افزایش مهارت های کلامی باعث می‌شود که ذهن بدون فشار و زحمت کلمات و جملات را بیابد و استرس را مدیریت کند.

تا حالا به این بیت سعدی از منظر دیگری فکر کرده‌اید:

تا مرد سخن نگفته باشد                     عیب و هنرش نهفته باشد

چرا فقط به جنبۀ مثبت پوشیده ماندن عیب‌ها فکر می‌کنیم؟

بله حرف نزدن ممکن است که عیب‌های ما را بپوشاند، ولی توجه داشته باشید که هنر ما را نیز می‌پوشاند.

هنر خوب حرف زدن باعث می‌شود تا سؤال‌های بهتری بپرسیم که به گفتگوی بهتری راه بدهند.

اگر به آدم خوش سخنی تبدیل بشویم یکی از لذت‌ها و دلگرمی‌های دوستان ما می‌تواند نشستن پای حرف‌هایمان باشد.

من فکر می‌کنم حرف نزدن به بهانۀ اینکه شنوندۀ خوبی هستیم، و توجیه اینکه پرحرفی کار احمق‌هاست، استراتژی مناسبی نیست. خوب حرف زدن را که آموختیم، می‌توانیم با اعتمادبه نفس بیشتری سکوت کنیم.( قطعه ای از کتاب ” چرا باید زیادتر حرف بزنیم؟ “)