مقدمه
سرانجام هر انسانی مرگ است و فوت یکی از احوال هر شخص است. در عین حال از آنجا که مرگ واقعه‌ای است که آثار و تبعات حقوقی دارد بدین خاطر قوانین مختلفی نیز در این باره تصویب شده است. در جلد اول قانون مدنی که در سال ۱۳۰۷ به تصویب رسیده، در مواد ۸۶۱ به بعد درباره ارث و کم و کیف و چگونگی آن صحبت شده است. با توجه به اهمیت قوانین مربوط به ارث در کشور لزوم آگاهی از این قوانین برای تمامی مردم لازم و ضروری است.
آثار حقوقی مرگ
نخستین اثر حقوقی مرگ، توقف هر نوع عمل حقوقی متوفی است. بدین معنا که از آن زمان هیچ شخصی نمی‌تواند به استناد وکالت از او اقدام حقوقی انجام دهد و به محض فوت، وکالتی که شخص به دیگری داده است فسخ می‌شود. با فوت هر شخص قائم مقام قانونی‌اش جانشین اقدامات حقوقی متوفی و ادامه دهنده کارها و اعمال و اقدامات الزامی نیمه تمام او می‌شود.
دومین اثر حقوقی فوت انتقال دیون و دارایی متوفی به ورثه وکسانی است که به نفع آنها وصیت شده است که موصی له یا موصی لهم و یا وصی نامیده می‌شوند.
ارث چیست؟
یکی از نهادهای حقوقی مطابق قانون ایران ، ارث می باشد . بر اساس ماده ۸۶۷ قانون مدنی ، ارث به موت حقیقی یا به موت فرضی مورث تحقق پیدا می کند .
در خصوص تعریف ارث باید گفت که معنای حقوقی ارث به معنای عرفی آن بسیار نزدیک است . به لحاظ عرفی ، ارث مالی است که بعد از فوت شخص به بازماندگان و وارثان او تعلق می گیرد که البته در این خصوص مقررات و قواعد تقسیم ارث باید مورد رعایت قرار بگیرد . بر اساس مقررات قانونی ، ارث عبارت است از انتقال قهری حقوق و دارایی متوفی به ورثه او . این معنا از ارث مشابه مفهوم ترکه نیز می باشد . ترکه عبارت است از کلیه اموال و حقوق مالی که پس از پرداخت شدن دیون و تعهدات شخص متوفی ، به بازماندگان یا وارثان شخص تعلق می گیرد .
تقسیم ارث تنها پس از ادای حقوق و دیونی که بر عهده میت است امکانپذیر می باشد . لذا ابتدا بایستی هزینه های کفن و دفن میت ، بدهی های مالی او (از جمله مهریه) و وصیت او انجام شود و سپس نوبت به تقسیم ارث می رسد .
نحوه تقسیم ترکه
یکی از پیچیده ترین موضوعاتی که در قانون مدنی مورد بررسی قرار گرفته است ، نحوه تقسیم ارث می باشد ؛ چرا که نحوه تقسیم ارث با استفاده از قواعدی به عمل می آید که بسیار دقیق و مهم هستند . ورثه متوفی اشخاصی هستند که قانون آنها را به ترتیب تقدم به عنوان جانشینان متوفی نام برده است. وراث هر شخصی نیز بدون این‌که نیاز به ذکر نام آنها از جانب کسی باشد، توسط قانون شناخته شده‌اند.مطابق ماده ۸۶۲ قانون مدنی میزان سهم الارث در حقوق ایران بر اساس طبقات ارث می باشد که عبارتند از:
طبقه اول: پدر ومادر؛ اولاد و اولاد اولاد هر چقدر پائین روند
طبقه دوم: اجداد ابی یا امی هرچقدر با لا روند
طبقه سوم: عمه ها و عموها و خاله ها و دایی ها و فرزندان آنان
همواره در تقسیم ارث ابتدا سهم وراث سببی[۱] (زوج و زوجه ) داده می شود و سپس نوبت وراث نسبی[۲] می رسد.
طبقه اول وراث نسبی:
طبقه اول وراث نسبی از جمله اشخاصی هستند که از طریق ولادت رابطه خویشاوندی دارند مثل پدر و پسر،… و از هم ارث می برند ، عبارتند از :
پدر و مادر و اولاد و اولادِ اولاد .
طبقه اول از وراث فوق که به آن ها ارث تعلق می گیرد به دو درجه تقسیم می شود که در صورت وجود درجه اول به درجه دوم ارث تعلق نمی گیرد .
درجه اول: پدر و مادر و فرزندان.
درجه دوم : اولادِ اولاد (نوه‌های متوفی) .
طبقه دوم وراث نسبی:
طبقه دوم از وراثی که به موجب نسب از هم ارث می برند ، عبارتند از :
اجداد و برادر و خواهر و اولاد آنها .
این طبقه نیز مانند طبقه اول به دو دجه تقسیم می شود که در صورت وجود درجه یک، درجه دو ارث نمی برند.
درجه اول : اجداد (مادر بزرگ و پدر بزرگ) و برادر و خواهر
درجه دوم : فرزندان خواهر و برادر و پدر و مادر پدربزرگ ها و مادر بزرگ ها
طبقه سوم وراث نسبی:
طبقه سوم وراث نسبی عبارتند از :
اعمام (عمو) و عمات ( عمه ) واخوال ( دایی ) و خالات (خاله ) و اولاد آنها . طبقه سوم نیز به دو درجه تقسیم می شود:
۱ – عمو و عمه و خاله و دایی درجه (درجه اول ) و اولاد انها ( درجه دوم )
۲- عمو و عمه و خاله و دایی پدر و مادر (درجه اول ) و فرزندان آن ها (درجه دوم )
توارث زوجین از یکدیگر(وراث سببی)
رابطه توارث زن و شوهر به تبع برقراری رابطه زوجیت بین آنها ایجاد می‌شود و با از میان رفتن رابطه زوجیت، رابطه توارث نیز منحل می‌شود. گذشته از دو وصف تبعی و قابل انحلال بودن، وراثت زن و شوهر دارای ویژگی‌های دیگری نیز است که برای شناخت سبب ارث ضروری است. مطابق ماده ۸۶۴ قانون مدنی مبنی بر این که هر یک از زوجین که درحین فوت دیگری زنده باشد جزو اشخاصی است که به موجب سبب، ارث می‌برد بنابراین زن و شوهر در کنار سایر وراث از هر طبقه‌ای که باشند ارث می‌برند و هیچ یک از وراث نمی‌تواند مانع ارث بردن آنها شود.
مطابق ماده ۹۴۰ قانون مدنی، زوجین که زوجیت‌شان دائمی بوده و ممنوع از ارث نباشند از یکدیگر ارث می‌برند که بر اساس این ماده، زن و شوهر زمانی از یکدیگر ارث می‌برند که بین آنها رابطه زوجیت دائمی برقرار باشد یعنی درعقد دائم یکدیگر باشند.
بنابراین درازدواج موقت، رابطه توارث بین زوجین برقرار نمی‌شود و زن و شوهر در این حالت به هیچ عنوان از یکدیگر ارث نمی‌برند.
[۱]رابطه ای است که بین دونفر در اثر ازدواج به وجود می آید. مثل رابطه زوج و زوجه یا رابطه خویشاوندی عروس با پدرشوهرش ..
[۲] رابطه شخصی با شخص دیگر از طریق ولادت چه بدون واسطه باشد و چه با واسطه. مثل رابطه دختر و پدر(بدون واسطه) یا دو خواهر که به واسطه پدر با یکدیگر خویشاوند شده اند.
نظرات بسته شده است.